سایت کتابخانه دانشکده سلامت و دین

حکمت عبادات

کتاب «حکمت عبادات»، تألیف آیت‌الله عبدالله جوادی آملی، در سال 1378 از سوی انتشارات اسراء در 390 صفحه به چاپ رسید.

عبادات در نگاه اول، به اعمالی گفته می‌شود که غالباً جنبه تشریعی دارند و ‌باید با قصد تقرب به درگاه باری‌تعالی انجام شوند، اما این اعمال افزون بر جنبه ظاهری، ابعاد باطنی نیز دارند؛ ولی کشف جنبه‌های باطنی اعمال و احکام تشریعی، نیازمند غور در معارف وحیانی و عقلانی فراوانی است که تنها از عهده عالمان و عارفان حقیقی برمی‌آید.

حکمت داشتنِ اعمال عبادی که از سوی شارع مقدس تشریع شده‌اند، امری غیرقابل‌انکار است؛ زیرا بر اساس حکمت خدای سبحان، هیچ کار بیهوده‌ای از او صادر نمی‌شود. به‌عبارت‌دیگر، او حکیم است و هر حکیمی برای کارهایی که انجام می‌دهد، هدف و مقصودی خاص دارد. بنابراین، کارهای خداوند متعال نیز همگی هدفمند هستند.

از سویی، هدف از خلقت انس و جن در نظام تشریع، تکامل عبادی آن‌هاست. این تکامل عبادی زمانی به اوج خود می‌رسد که انس و جن عبادات خود را عالمانه و از روی اختیار انجام دهند. انجام عبادات به‌صورت عالمانه نیز مستلزم علم به اهداف و اغراض آن‌هاست. براین‌اساس، ضرورت علم به اهداف و حکمت عبادات برای سالکان کوی حقیقت، اجتناب‌ناپذیر است.

این کتاب، کوشیده است این موضوعات را به روشی شایسته مطرح نماید و دارای ده بخش است که هریک از آن‌ها به‌نوعی خاص از عبادت پرداخته، اسرار و حکم آن را بیان می‌کند:

در بخش یکم، از عبادات و حکمت آن سخن می‌گوید و در بخش دوم، به نیت و راز و رمز آن می‌پردازد. در بخش سوم، از حکمت طهارت سخن گفته و بخش چهارم را به بحث درباره باطن نماز و اسرار و حکمت‌های نهفته در آن اختصاص داده است. در بخش پنجم، پرده از برخی اسرار روزه برداشته، در بخش ششم از عبادت اعتکاف رازگشایی می‌کند. در بخش هفتم از حکمت تلاوت و رمز قرائت قرآن دم می‌زند و در بخش هشتم به راز و ادب و حکمت دعا می‌پردازد. در بخش نهم از روح عبادات، یعنی تولی و تبری سخن می‌گوید و در بخش پایانی کتاب، ذکر و حکمت و محور و اقسام آن را بررسی می‌کند.

 در پایان، گفتنی است که از مجموعه عبادات، بحث مربوط به حج در کتابی جداگانه به نامصهبای حجو بحث مبسوط مربوط به نماز در کتاباسرار الصلاة بررسی شده است.