سایت کتابخانه دانشکده سلامت و دین

کتاب «انسان اخلاقی و جامعه غیر اخلاقی»، تألیف راینهولد نیبور و ترجمه رستم فلاح، در سال 1389 از سوی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی در 320  صفحه چاپ شده است.

اخلاق، به‌مثابه چهارچوب تبیین ارزش‌ها و مؤلفه‌های معنابخش به حیات انسانی، امکان تعالی و فهم بشری را فراهم می‌آورد و بدین‌گونه، نقشی حیاتی در زندگی ما دارد.

از جمله مسائل مهم که اندیشه اخلاقی لاجرم درباره آن به تأمل و چاره‌جویی می‌نشیند، مسئله رابطه فرد و اجتماع است. بسیاری از متفکران، به‌ویژه اندیشمندان و فیلسوفان کلاسیک، اخلاق را از آن روی که به امور بینابشری می‌پردازد، فی‌نفسه امری اجتماعی انگاشته، بر این اساس، تجویزها و هنجارگذاری‌های اخلاقی آنان بر پایه این فهم از وجود انسانی و اخلاق قوام یافته است.

نگارنده در این کتاب می‌کوشد نشان دهد که هرچند ریشه رفتارهای اخلاقی فردی و ریشه رفتارهای اخلاقی جمعی، هردو، خودخواهی و خودگروی است، اما نمی‌توان با همان راهکارهای مهار خودخواهی در رفتار فردی، خودخواهی و خودگروی در رفتار جمعی را نیز مهار کرد. به نظر وی، دلیل اصلی بی‌عدالتی در جامعه، امتیاز طبقاتی بوده و آن هم برآمده از خودگروی طبقه یا گروه است. او پس از بررسی‌های طولانی به این نتیجه می‌رسد که برای مهار آن نوع خودخواهی و رفع امتیاز طبقاتی که موجب نابرابری قدرت در جامعه می‌شود، به‌کارگیری کم‌وبیش زور و اجبار لازم است، اما این دغدغه که به‌کارگیری اجبار برای دستیابی به یک هدف اخلاقی چگونه ممکن است توجیه اخلاقی پیدا کند، مسئله‌ای است که تا پایان او را رها نمی‌کند. اینکه او چگونه این مسیر پر پیچ و خم را طی می‌کند و به دغدغه خود پاسخ می‌دهد را باید در متن همین اثر یافت.

لذا،این اثر ده فصل دارد که عبارت‌اند از:

یکم: انسان و جامعه؛

دوم: منابع و سرمایه‌های عقلانی فرد برای حیات اجتماعی؛

سوم: سرمایه‌های مذهبی فرد برای حیات اجتماعی؛

چهارم: اخلاق ملل؛

پنجم: رهیافت‌های اخلاقی طبقات مرفه؛

ششم: رهیافت‌های اخلاقی طبقه کارگر؛

هفتم: تحقق عدالت از طریق انقلاب؛

هشتم: تحقق عدالت از طریق نیروی سیاسی؛

نهم: حفظ ارزش‌های اخلاقی در سیاست؛

دهم: تضاد میان اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی.

گفتنی است که هدف از انتشار این اثر، عمق بخشیدن به گفت‌وگوها و مباحث مربوط به مقولات اخلاقی در میان فضلا و اندیشمندان ایرانی است تا بدین‌وسیله، زمینه برای طرح موضوعات بنیادین و حیاتی اخلاقی بیش از پیش گسترش یابد.