سایت کتابخانه دانشکده سلامت و دین

کتاب «شخصیت جنین»، اثر دکتر سیدمحمد آذین، در سال 1400 از سوی انتشارات میزان در 224 صفحه به چاپ رسید.

در مطالعه جایگاه اخلاقی و حقوقی جنین، همواره باید تدرّج را در نظر داشت. جنین یک‌روزه دارای حرمت جنین چهل‌روزه نیست، و جنین دوماهه شأن اخلاقی جنین چهارماهه را ندارد. منع اسقاط جنین، پیش از کمال سه‌ماهگی و پس‌ازآن، دارای درجه شدت یکسان نیست. حکم منع یکی است، اما قبح نقض آن یکسان نیست. به‌واسطه همین نگرش تدرّج - نهاد است که دیه جنین در مراحل مختلف تکوین، مرحله‌به‌مرحله افزایش می‌یابد. در این میان، کج‌فهمی راهزن آن است که اسقاط جنین را تا پیش از کمال صورت انسانی مباح انگاریم و به بهانه نائل نشدن به کمال انسانی، درجه‌ای از رشد انسانی را که به آن رسیده است، نادیده گیریم. جنین، مفهومی مشکّک است که از دل طبیعت انسانی بالا می‌گیرد، حرمت می‌یابد و در لحظه شکل‌گیری صورت انسانی، شخصیت می‌پذیرد.

هم با توجه به تحولات فیزیولوژیک و هم با عنایت به نصوص قرآنی و روایی، پایان ماه سوم رشد را می‌توان مناسب‌ترین زمان برای شناسایی شخصیت انسانی جنین و شکل‌گیری «نفس» تلقی کرد. کالبد بی‌جان زمانی استعداد دریافت جان می‌یابد که به تعبیر ارسطو قابلیت این پذیرش را یافته باشد و این قابلیت تا پیش از شکل‌گیری هیئت انسانی جنین مفقود است. انتخاب این دیدگاه، هم این امکان را به ما می‌دهد که با یک ارزیابی بدن‌شناسانه بتوانیم به پرسش پیرامون شخصیت جنین پاسخ دهیم و هم دغدغه‌های دینی، فلسفی و اخلاقی ما را مرتفع می‌سازد.

باوجوداین، در هر یک از مراحل رشد جنین، به احترام بالقوگی فعالی که از لحظه لانه‌گزینی یافته است، باید از هرگونه آسیب‌رسانی به آن دوری کرد و پیش از لانه‌گزینی نیز، به‌واسطه آغاز روند خلقت انسانی‌اش، جز در مسیر کمال آفرینش خلیفه خدا، نمی‌توان از آن بهره برد.

ازاین‌رو، این کتاب دارای دو بخش اصلی و هر بخش شامل پنج فصل است؛ ازجمله مباحثی که در این فصل‎ها به آن‌ها اشاره شده است، عبارت‌اند از: بدن، ذهن، نفس، روح، شخصیت، نظریه‌های تک‌ساحتی و دوساحتی شخصیت، نظریه‌های تکامل تدریجی شخصیت با محوریت بدن، نظریه‌های تکامل تدریجی شخصیت با محوریت عقل، نظریه‌های کرامت و قابلیت‌محور شخصیت، نظریه نفس.

در پایان، گفتنی است که تعیین وضعیت جنین‌های آزمایشگاهی از حیث کرامت و حقوق انسانی، تعیین حکم اسقاط درمانی و اسقاط به دلیل مصالح اجتماعی و اقتصادی، تعیین حکم حقوقی دست‌کاری‌های ژنتیک یا مداخله در اوصاف کیفی جنین‌های آزمایشگاهی، ازجمله مواردی هستند که با کمک این کتاب می‌توان به آن‌ها دست یافت.